فاطمی

?​گام هشتم: تعهد (مسئولیت پذیری) 

«اللّهمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ رَحْمَةَ الْأَیْتَامِ وَإِطْعَامَ الطَّعَامِ»، [۱] «بار خدایا در این روز مهرورزی به یتیمان و خوراک دادن به دیگران را روزیم فرما». 

گام دیگر از پلّه‌های صعود در مراتب خودسازی، فراتر رفتن از منافع شخص خود و خیر رساندن به دیگران است و پایین ترین مرتبه آن این است که دیگران از دست و زبان انسان در امان باشند؛ «المسلم من سلم المسلمون من یده ولسانه»، «مسلمان کسی است که دیگر مسلمانان از دست و زبان وی در امان باشند» و این که وظایف خود را خود انجام دهد و بار زندگی خویش را بر دیگری نیندازد؛ «مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَی کَلَّهُ عَلَی النَّاس»، «مطرود خداوند است کسی که بار خود را بر دیگران تحمیل کند. » مراتب بالاتر تعهد، خیر رساندن به دیگران و مهرورزی به این و آن است تا عالی ترین مراتب آن که ایثار و فداکاری با جان و مال برای رفاه و آسایش و سربلندی و سعادتمندی جامعه است که شهیدان و صالحان از این جمله اند. 

در دعای روز هشتم به دو مورد از این موارد به عنوان نمونه اشاره شده است: مهرورزی به یتیمان و خوراک خوراندن به دیگران. 

در روایتی از پیامبر خدا (ص) آمده است که فرمود: 

«خیر بیوتکم بیت فیه یتیم یحسن إلیه وشرّ بیوتکم بیت فیه یتیم یساء إلیه»، [۲] «بهترین خانه‌های شما خانه ای است که در آن یتیمی 

مورد احسان و مهربانی قرار گیرد و بدترین خانه‌های شما خانه ای است که در آن با یتیمی بدرفتاری شود». 

در قرآن نیز آیاتی در این مورد آمده است: «فامّا الیتیم فلا تقهر و اما السائل فلا تنهر و اما بنعمة ربک فحدث» (ضحی: ۱۱)، «پس یتیم را میازارش و سائل را مران از خویش و از نعمت پروردگارت فراوان گوی. » در جای دیگر فرماید «وفی اموالهم حق معلوم للسائل والمحروم» (معارج: ۲۵)، «در اموالشان حقی است معلوم برای افراد نیازمند و محروم». اما مرتبه ی والای ایثار آن جاست که در شأن اهل بیت فرمود: «وَیُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَیَتیماً وَأَسیراً، إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللّه لا نُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَلا شُکُوراً» (انسان: ۸)، «و طعام را، با آن که دوستش دارند، به بینوا و یتیم و اسیر خورانند و گویند ما شما را برای خدا اطعام کرده ایم و از شما سپاس گزاری و پاداشی نمی خواهیم». 

خواجه عبداللّه مسؤلیت پذیری را شاخه ای از جوانمردی می‌داند و گوید: 

خداوند کرامت بی نهایت بر اصحاب کهف نهاد، که آنان را جوانمرد خواند، همان گونه که ابراهیم خلیل و یوسف صدیق را جوانمرد خواند. 

الهی! 

نصیب من بیچاره از این کار، همه درد است، 

مبارک باد که این درد مرا سخت درد است! 

بیچاره آن کس که از این درد فرد است، 

هر که بدین درد ننازد، حقأ که ناجوانمرد است! [۱] 

[ذکر این روز « اللّهمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ رَحْمَةَ الْأَیْتَامِ » است. ]

———-

[۱]: . دعای روز هشتم ماه رمضان: «اللّهمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ رَحْمَةَ الْأَیْتَامِ وَإِطْعَامَ الطَّعَامِ وَإِفْشَاءَ السَّلَامِ وَمُجَانَبَةَ اللِّئَامِ وَصُحْبَةَ الْکِرَامِ بِطَوْلِکَ یَا مَلْجَأَ الْآمِلِینَ». 

[۲]: . مستدرک الوسائل، ج۱، ص۱۴۸. 

[۱]: . کشف الاسرار، ۴/۴۲۵.