فاطمی

​?گام سوم: تدبّر (هوشیاری و اندیشه ورزی) 

«اللّهمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَالتَّنْبِیهَ وَأَبْعِدْنِی فِیهِ عَنِ السَّفَاهَةِ وَالتَّمْوِیهِ» [۱] 

«بار خدایا در این روز هوشیاری و بیداری را بهره‌ام فرما و از سفاهت و نادانی دورم گردان». 

سومین گام در راه خودسازی، هوشیاری و اندیشه ورزی است. پس از بیدار شدن از خواب غفلت و تصمیم گرفتن برای اصلاح خویشتن، باید اندیشیدن و رهایی از جهالت و نادانی را از خدا طلب کرد. خداوند متعال می‌فرماید: «وَأَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ»، [۲] «ما این قرآن را بر تو فرود آوردیم تا برای مردم آن چه را برای شان فرود آمده آشکار سازی؛ شاید بیندیشند». 

از پیامبر اکرم (ص) نیز روایت است که فرمود: «ألا أنبّئکم بأکیس الکیّسین و احمق الحمقاء؟ قالوا: بلی یا رسول اللّه! قال: أکیس الکیّسین من حاسب نفسه، و عمل لما بعد الموت، وأحمق الحمقاء من أتبع نفسه هواه، و تمنی علی اللّه»، «آیا شما را آگاه نسازم از زیرک ترینِ زیرک‌ها و کودن ترینِ کودن ها؟ گفتند: آری، ای فرستاده ی خدا. فرمود: زیرک ترینِ زیرک‌ها کسی است که نفس خود را حسابرسی کند و برای پس از مرگش کارهای نیک انجام دهد و کودن ترینِ کودن‌ها کسی است که از هوای نفسش پیروی کرده و برای انجام نافرمانی خدا 

آرزوی امنیت کند». 

در نزد عارفان کمال هوشیاری، هوشیاری دل است و ندیدن چیزی جز محبوب، خواجه عبداللّه در تفسیر آیه شریفه «وابیضّت عیناه» گوید: 

خداوند فرمود: چشمان یعقوب در فراق یوسف، سفید شد و نفرمود: کور شد؛ زیرا کوری در حقیقت نابینایی است که دل‌ها را کور می‌کند نه دیده‌ها را، که در عالم عشق، چشم عاشق از دیدن جز معشوق در حجاب باید، که در مذهب دوستی دیگری را دیدن عین شرک است و نفاق. که گفته اند: «رسم عاشق نیست با یک دل دو دل برداشتن» 

خدایا در سر گریستنی دارم دراز، 

ندانم از حسرت گریم یا از ناز، 

گریستن از حسرت نصیب یتیم است 

و گریستن شمع بهر ناز! 

از ناز گزیستن چون بود؟ 

این قصه ای است دراز! [۱] 

[ذکر این روز «ربّ زدنی علما» است. ]

———-

[۱]: . دعای روز سوم ماه رمضان: «اللّهمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِهْنَ وَ التَنْبِیهَ، وَ باعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفاهَةِ وَ التَمْویهِ، وَاجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ، بِجُودِکَ یا اَجْوَدَ الْاَجْوَدِینَ». 

[۲]: . قرآن، نحل: ۴۴. 

[۱]: . کشف الاسرار، سوره یوسف، تفسیر آیه شریفه وابیضّت عیناه.