فاطمی

?​گام پنجم: استغفار (آمرزش خواهی) 

«اللّهمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ»، [۱] «بار خدایا در این روز مرا از آمرزش خواهان قرار ده». 

گام دیگر در جهت اصلاح نفس و جبران خطاهای گذشته، استغفار است؛ آن گاه که انسان به عواقب و پیامد گناهش پی می‌برد و درصدد اصلاح و علاج برمی آید، به درگاه الهی رو می‌کند و آمرزش گناه اش را از او می‌خواهد. 

«اللّهم لا أجد لذنوبی غافرا ولا لقبائحی ساترا ولا لشی ء من عملی القبیح بالحسن مبّدلا غیرک»، [۲] 

«بار خدایا، برای گناهانم آمرزنده ای جز تو نمی یابم، برای زشتی هایم پوشاننده ای جز تو نمی شناسم و برای کردار زشتم دگرگون کننده ای جز تو نمی دانم». 

پیامبر خدا (ص) فرمود: «برای هر دردی درمانی است و درمان گناهان، آمرزش خواهی است». [۳] 

استفغار امری درونی و قلبی است و استغفارکننده باید با تمام وجود از گناهان خود پشیمان باشد و از خداوند طلب آمرزش و غفران کند. اما علاوه بر آن باید آن را به زیان نیز بیاورد. از امام صادق (ع) روایت است که فرمود: «هر کس کار ناشایستی انجام دهد، خدای متعال تا 

هفت ساعت به وی مهلت می‌دهد. پس اگر سه مرتبه گفت: «أَسْتَغْفِرُ اللّه الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ و اتوبُ اِلَیه»، بر وی چیزی نوشته نمی شود». [۱] 

غزالی در کیمیای سعادت ذکر استغفار را برای مبتدیان و ذکر سبحان اللّه را برای منتهیان مناسب دانسته است. [۲] 

خواجه عبداللّه در صد میدان نخستین میدان را توبه و استغفار و آخرین آن را میدان بقاء دانسته است و این همه را جز به عنایت و یاری خدا میسر نمی داند، او در تفسیر سوره ی قیامت گوید: 

دانی که من نه به خود بدین روزم، 

و نه به هدایت خود شمع هدایت می‌افروزم. 

از من چه آید؟ 

و کردار من چه گشاید؟ 

طاعت من، به توفیق تو! 

خدمت من، به هدایت تو! 

توبه ی من، به رعایت تو! 

شکر من، به انعام تو! 

ذکر من، به الهام تو! 

همه تویی!

———-

[۱]: ۱. دعای روز پنجم ماه رمضان: «اللّهمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَاجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیَائِکَ الْمُتَّقِینَ بِرَأْفَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ». 

[۲]: ۲. فرازهایی از دعای کمیل. 

[۳]: ۳. «لِکُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ وَدَوَاءُ الذُّنُوبِ الِاسْتِغْفَارُ»، وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۳۵۴. 

[۱]: . «من عمل سیئة اجّل فیها سبع ساعات من النهار، فان قال «أَسْتَغْفِرُ اللّه الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ واتوب الیه ثلاث مرات، لم تکتب علیه»، الکافی، ج۲، ص۴۳۷. 

[۲]: . غزالی، کیمیای سعادت/ ۲۰۷.